Lẩy Kiều

Mặc Lâm, biên tập viên RFA
2015-07-11

Lẩy Kiều

Hình minh họa Truyện Kiều.

File photo

Sáng tạo cho riêng mình

Trong văn hóa Việt Nam một hiện tượng độc đáo chưa từng xuất hiện ở các nước khác là bắt đầu từ một cuốn truyện đã làm từ người bình dân cho tới trí thức lại mê mẩn đến nỗi đem ra áp dụng từng chi tiết vào cuộc sống hàng ngày như một cách sáng tạo cho riêng mình.

Tác phẩm đó là Truyện Kiều của Nguyễn Du và cách mà người dân từ thành thị đến thôn quê dựa vào để sáng tạo cho riêng họ là một loạt cách: lẩy Kiều, vịnh Kiều, bói Kiều hay tập Kiều, ngâm Kiều thậm chí nhại Kiều.

Nói về lẩy Kiều có lẽ cụ Tiên Điền đã có công rất lớn trong vai trò nối liền hai đất nước từng một thời bắn giết nhau không thương tiếc. Hai mươi lăm năm sau ngày thống nhất Tổng thống Bill Clinton đã được cụ báo mộng để có thể đứng giữa Hà Nội mà lẩy hai câu Kiều thật đắc địa:

“Sen tàn cúc lại nở hoa, sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân”.

Có thể coi truyện Kiều là một tập đại thành của văn hóa Việt Nam. Nó do một nhà nho viết ra nhưng không những chỉ các nhà nho tán hưởng, yêu thích mà khắp chợ cùng quê, người dân quê Việt Nam không biết chữ không biết đọc, biết viết nhưng lại thuộc Kiều.
-Phạm Xuân Nguyên

Hai câu tưởng là tả cảnh bình thường ai ngờ nó thâm thúy đến ngạc nhiên. Trong bối cảnh mới, hai câu thơ lại có một tâm trạng mới. Tổng thống Bill Clinton nhìn trời nhìn đất rồi nghĩ đến sự xoay vần của tạo hóa, sen tàn thì tới phiên cúc nở hoa hết chiến tranh thì lại hòa bình, hết đánh nhau lại làm bạn với nhau….mùa xuân sẽ tới đẩy lùi mùa đông vào dĩ vãng… chỉ hai câu thơ của Kiều mà Tổng thống Bill được người dân Việt cúi đầu ngưỡng mộ hết mức!

Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nói về hai câu thơ này:

“Câu Kiều trong bài diễn văn của Tổng thống Bill Clinton năm 2000 đọc ngay giữa thủ đô Hà Nội: “Sen tàn cúc lại nở hoa, sầu dài ngày ngắn trông đà sang xuân” nhấn mạnh chữ Xuân, hai câu này trong đoạn Thúc Sinh sau khi vui vầy với Thúy Kiều bỗng nhớ ra mình còn có vợ là Hoạn Thư, mình phải về nhà nên: “Ngày vui ngắn chẳng tày gang” nhưng dùng ở đây để nói quan hệ Việt Mỹ nó có những cái gì? Trải qua những Thu những Đông và có sắc Xuân và chính Tổng thống Bill Clinton là người tuyên bố bỏ cấm vận và bình thường hóa quan hệ Việt Nam.”

Truyện Kiều là sách gối đầu giường của nho sinh sĩ tử đã đành nhưng người bình dân cũng xem nó là bạn đồng hành trong đời sống. Lẩy Kiều là một phương tiện giải trí tao nhã của họ bất cứ đâu bất cứ khoảng thời gian nào. Lẩy Kiều thông thường nhất là lấy hai câu 6-8 áp dụng vào hoàn cảnh xảy ra trước mắt hay lấy một câu sáu hoặc tám rồi thêm vào câu của chính mình tạo lý thú cho sự áp dụng vào hoàn cảnh mới. Cách làm này được cả xã hội hoan nghênh và người ta theo nhau áp dụng trong đời sống thường nhật.

“Có thể coi truyện Kiều là một tập đại thành của văn hóa Việt Nam. Nó do một nhà nho viết ra nhưng không những chỉ các nhà nho tán hưởng, yêu thích mà khắp chợ cùng quê, người dân quê Việt Nam không biết chữ không biết đọc, biết viết nhưng lại thuộc Kiều. Nó trở thành như một cuốn Thánh kinh của người Việt. Người ta thuộc Kiều, người ta đọc Kiều và từ đó nó sản sinh ra văn hóa Kiều.

Cựu Tổng thống Bill Clinton trong chuyến công du Việt Nam ngày 17-11-2000. AFP PHOTO

Từ truyện Kiều của Nguyễn Du người ta dùng để bói Kiều, người ta tập Kiều người ta vịnh Kiều người ta lẩy Kiều. Cuốn truyện này vượt ra số phận của Thúy Kiều và những nhân vật chung quanh Thúy Kiều như Từ Hải như Kim Trọng thì ma lực của con chữ người ta thấy là mọi cảnh ngộ của đời sống, mọi cảnh ngộ của thân phận con người, mọi hạnh phúc khổ đau đều có thể lấy truyện Kiều ra ứng vận vào. Cho nên gọi truyện Kiều là thánh kinh là vậy.”

TS Hán nôm Nguyễn Xuân Diện cho biết cảm nghĩ của ông về cách mà người dân sáng tạo riêng cho Kiều:

“Ở Việt Nam, như mọi người đã biết, truyện Kiều là một tác phẩm văn học nhưng đã đi sâu rộng trong đời sống nhân dân khiến những người không biết chữ nhiều người cũng thuộc lòng cả chuyện Kiều; và có vịnh Kiều, có bói Kiều, có lẩy Kiều.....Thế thì lẩy Kiều nằm trong văn mạch truyền thống của người Việt Nam xưa và kể cả ngày nay nữa. Khi gặp một cảnh ngộ nào đó, một tình huống nào đó thì người ta đọc lên một câu Kiều để mà vận vào phong cảnh, vận vào tình huống đó. Hai câu “Trời còn để có hôm nay. Tan sương đầu ngõ, vén mây cuối trời.” mà được ông Biden đọc lên trong bữa tiệc quốc yến cho thấy là nước Mỹ là một nước tuy chỉ có 200 năm lịch sử nhưng người ta đã có những vị tổng thống, các nhà lãnh đạo am hiểu về các truyền thống văn học khác nhau. Đặc biệt, đứng trước một bữa tiệc để tiếp một vị quốc khách mà các nhà lãnh đạo của nước Mỹ đã thể hiện sự tôn trọng lớn đối với vị khách của mình. Có thể là ông đã đọc và cũng có thể ông ấy đã được một nhóm tư vấn nào đó khiến ông đọc câu thơ Kiều rất là hay.”

Đóng góp thêm cho một tác phẩm vĩ đại

Sau Tổng thống Bill Clinton tới Phó Tổng thống Joe Biden. Mới đây nhất cụ Tiên Điền có sống lại cũng không thể ngờ từ bên trời Tây, Phó Tổng thống của một siêu cường lại có thể lẩy Kiều hay và chuẩn xác như vậy:

“Trời còn để có hôm nay. Tan sương đầu ngõ, vén mây cuối trời.”

Đầu ngõ sương đã tan, mây cuối trời rồi sẽ được vén lên để lộ ra tương lại tươi sáng của mối tình Việt Mỹ.

Mối tình đó chắc chắn ban đầu sẽ khác hẳn mối tình với cô nàng phương Bắc còn tương lai có ra sao thì hạ hồi phân giải. Nguyễn Du cũng nào biết tương lai của Kiều ra sao khi 15 năm đoạn trường qua đi nhưng nàng vẫn cương quyết không cho Kim Trọng nắm tay mà chỉ cho đứng xa xa đánh cờ, uống trà cho đỡ tiếc.

Tôi cứ nghĩ rằng là giá như ông Lê Khả Phiêu hồi ấy và ông Nguyễn Phú Trọng hôm nay, trong những tình huống vui vẻ, đầm ấm của mối quan hệ đang được mở ra như thế mà cũng lẩy vài câu Kiều thì hay biết nhường nào.
-TS Nguyễn Xuân Diện

Chúng tôi vô cùng thú vị khi được biết trong bữa tiệc quốc yến do nước Mỹ tổ chức chiêu đãi Tổng bí thư đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, ngài phó Tổng thống Mỹ khi kết thúc bài phát biểu trong bữa tiệc chiêu đãi có đọc hai câu Kiều:

“Trời còn để có hôm nay.

Tan sương đầu ngõ, vén mây cuối trời.”

Điều đấy để lại sự thích thú, thú vị lắm trong những người dân quan tâm đến chuyến đi của ông Nguyễn Phú Trọng cũng như trong báo chí.

Nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên chia sẻ về việc người hâm mộ tác phẩm Kiều có những đóng góp thêm cho tác phẩm vĩ đại này

“Truyện Kiều được coi là kiệt tác của văn học Việt Nam của đại thi hào Nguyễn Du mà năm nay kỷ niệm 250 năm ngày sinh của ông. Thúy Kiều có một địa vị mà kể từ khi được Nguyễn Du sáng tác ra cách đây 200 năm thì được coi như cuốn thánh kinh của người Việt. Mặc dù truyện Kiều dựa trên một tác phẩm văn xuôi của tác giả người Trung Quốc nhưng khi Nguyễn Du chuyển nó sang tiếng Việt bằng chữ Nôm với thể thơ dân tộc là lục bát thì có thể nói nó là tác phẩm được lưu truyền hơn cả. Nó thỏa mãn được những người học thức, nhà nho cho đến những người dân quê không biết đọc không biết viết không biết chữ, nhưng vẫn thuộc Thúy Kiều. Từ tác phẩm cụ thể hơn 3000 câu thơ nó đã sản sinh ra văn hóa Kiều.

Bằng những câu chữ đó người ta thấy như ma lực để giám định tương lai của con người. Có thể nói giùm nói hộ mọi cảnh ngộ cảnh quan tâm trạng con người: “Lạy vua Từ Hải, lạy vãi Giác Duyên lạy tiên Thúy Kiều” sau những lễ khấn ấy có thể cho con xin 4 chữ cho con xin 4 câu hay cho con xin 10 câu. Từ trên xuống, từ dưới lên. Từ bên phải hay từ bên trái về tình duyên về sức khỏe, về nhà cửa về công danh sự nghiệp.”

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu trước bữa ăn với Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vào ngày 07 Tháng Bảy 2015 tại Washington, DC

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện gợi lại việc Tổng thống Bill Clinton và tỏ ý tiếc cho hai vị TBT không nhanh nhạy trong việc ứng đối với một người ngoại quốc trong việc lẩy Kiều:

“Cách đây 20 năm khi mà Tổng thống Bill Clinton là tổng thống Mỹ lần đầu tiên đến Việt Nam và mở ra một chương mới cho quan hệ Việt-Mỹ,  trong bữa tiệc chiêu đãi do ông Tổng bí thư Lê Khả Phiêu chiêu đãi, thì ông cũng có đọc câu thơ:“Sen tàn, cúc lại nở hoa, sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân”. Ông đã dẫn một câu thơ của Nguyễn Du. Chúng tôi phải nói là những người nghiên cứu về văn hóa thấy những cử chỉ đó vô cùng đẹp đẽ. Tôi cứ nghĩ rằng là giá như ông Lê Khả Phiêu hồi ấy và ông Nguyễn Phú Trọng hôm nay, trong những tình huống vui vẻ, đầm ấm của mối quan hệ đang được mở ra như thế mà cũng lẩy vài câu Kiều thì hay biết nhường nào.”

Sự tiếc rẻ này của TS Nguyễn Xuân Diện cũng như nhiều người có khi hơi oan uổng cho hai ông. Không phải ai cũng xuất khẩu thành thơ được kể cả khi thuộc làu 3254 câu thơ của Truyện Kiều. Thuộc nhưng áp dụng sai một chút thì thật là đại họa. Cái điều quan trọng nhất làm cho cả hai ông TBT tuy thuộc làu Kiều nhưng khó áp dụng vì có câu nào của cụ có bốn từ Chủ nghĩa xã hội đâu?

“Khi đứng trước một tình huống thì từng người một có thể lẩy ra những câu Kiều khác nhau. Người dân và những người có quan tâm đến chuyến đi này cũng lẩy ra những câu Kiều theo cách hiểu của người ta. Cho dù là cách hiểu trong không khí chính trị lúc này có thuận lợi hay không thuận lợi thì điều đó cũng cho thấy rằng là người dân rất quan tâm đến chuyến đi này; Và người ta cũng có những đánh giá khác nhau về cuộc tiếp tân này cũng như là mối quan hệ Việt-Mỹ như thế này.

Điều đó cho thấy rằng là truyện Kiều là tác phẩm văn học của Đại thi hào Nguyễn Du rất là vĩ đại vì nó ứng  với các hoàn cảnh khác nhau qua các góc nhìn khác nhau của các con người nhau và lại càng chứng tỏ văn hóa truyện Kiều đã đi sâu vào văn hóa của giao tiếp của Việt Nam. Rất là vui là ngài phó Tổng thống Mỹ hôm nay cũng như là ngài cựu Tổng thống Bill Clinton cách đây 20 năm đã đem những câu Kiều ra vận vào các cuộc gặp làm cho không khí thi vị. Qua những việc đó cho thấy nước Mỹ người ta ứng xử thật là tuyệt vời và thể hiện là người ta rất là tôn trọng vị khách  trong bàn tiệc đó.”

Thật khó giải thích tại sao lẩy Kiều từ một khách ngoại quốc lại làm cho người Việt thích thú đến như thế? Phải chăng điều này chứng tỏ rằng trong tận cùng sâu thẳm của mỗi người Việt Nam đều có niềm tự hào thầm kín về tác phẩm này nhất là trong hoàn cảnh mọi giá trị văn hóa, đạo đức đang có nguy cơ đảo lộn?

“Chúng tôi nghĩ là qua câu lẩy Kiều của ông phó Tổng thống Mỹ trong cuộc tiếp đối với ông Nguyễn Phú Trọng mà được báo chí người ta rầm rộ, người ta ghi lại cũng là một cách hay. Biết đâu ông ấy lại nhắc cho văn hóa và giáo dục Việt Nam những người nào chưa biết hoặc những bạn trẻ nào chưa biết thì nay biết đến truyền thống của ta cũng nên.

Truyện Kiều nằm trong nguồn mạch của dân tộc rồi. Dù ít, dù nhiều thì mỗi người ViệtNam-Ở thôn quê cũng như ở thành phố người ta cũng có những quyển truyện Kiều. Đặc biệt, ở Việt Nam cũng mừng là cuốn Kiều được các nhà xuất bản in đi in lại rất là nhiều. Cũng đã có những cuốn sách người ta nói về cách tập Kiều, cách vịnh Kiều, các bói Kiều. Nếu mọi người có quan tâm đến văn hóa Việt Nam thì người ta sẽ tỉm đọc để cùng hiểu và cùng đem truyên Kiều vào đời sống này trong những cảnh huống khác nhau  thì cũng hy vọng thôi ạ.”

Dù sao trong không khí rộn rã của niềm hy vọng bâng quơ vào sự thay đổi của Việt Nam những câu Kiều được lẩy trong một bữa đại tiệc như thế sẽ đi vào lịch sử, nếu may mắn hơn, từ hai câu Kiều này mà lịch sử sang trang thì công đầu phải nói là của cụ Tiên Điền nhà mình.

  http://www.rfa.org/vietnamese/programs/LiteratureAndArts/re-create-from-kieu-ml-07112015080353.html

 Vui: Lẩy Kiều

Fri, 07/10/2015 - 13:04 — nguyenhuuvinh

Trong cuộc thăm viếng Việt Nam của Tổng Thống Bil Clinton trước đây, vào tháng 11/2000, ông đọc hai câu thơ Kiều khi đề cập chiều hướng phát triển của quan hệ hai nước: 

"Sen tàn cúc lại nở hoa
Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân".

Thế rồi, mới đây, khi đón tiếp Nguyễn Phú Trọng, Phó Tổng thống Mỹ Biden cũng đã lẩy hai câu Kiều như sau:

“Trời còn để có hôm nay
Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời”

Lẽ ra, với tư cách là người Việt Nam, nơi xuất xứ ra Truyền Kiều, ông Nguyễn Phú Trọng và cả đoàn cao cấp Việt Nam sẽ không bỏ lỡ dịp này để truyền bá văn hóa Việt Nam cho người Mỹ và thế giới đang chăm chú theo dõi. Nhưng không, cả hai lần, phía Việt Nam đã coi như không nghe thấy và coi như không hưởng ứng.

Thiết nghĩ rằng, Truyện Kiều đã đi sâu vào nền văn học và đời sống Việt Nam từ rất lâu. Từ ngâm Kiều, lẩy Kiều, nhại Kiều rồi thậm chí còn cả Bói Kiều.

Nhân dịp này, chúng ta thử lẩy một số đoạn Kiều trong bối cảnh Việt Nam:

(Hình ảnh từ mạng Internet. Thơ được trích từ Truyền Kiều của Nguyễn Du)

Vừa tuần nguyệt sáng, gương trong,

Tú bà ghé lại thong dong dặn dò:

Nghề chơi cũng lắm công phu,

Làng chơi ta phải biết cho đủ điều .

Có ba mươi lạng trao tay,

Không dưng chi có chuyện này, trò kia !

Rồi ra trở mặt tức thì,

Bớt lời, liệu chớ sân si, thiệt đời !

Sao bằng lộc trọng quyền cao,
Công danh ai dứt lối nào cho qua?
Nghe lời nàng nói mặn mà,
Thế công Từ mới trở ra thế hàng.
Chỉnh nghi tiếp sứ vội vàng,
Hẹn kỳ thúc giáp quyết đường giải binh.

Rồi ra trở mặt tức thì,
Bớt lời, liệu chớ sân si, thiệt đời !
Nàng rằng: Thề thốt nặng lời,
Có đâu mà lại ra người hiểm sâu !

E thay những dạ phi thường,
Dễ dò rốn bể khôn lường đáy sông!
Mà ta suốt một năm ròng,
Thế nào cũng chẳng giấu xong được nàọ

Cùng nhau lẻn bước xuống lầu,

Song song ngựa trước, ngựa sau một đoàn.

Đêm thâu khắc lậu canh tàn,

Gió cây trút lá, trăng ngàn ngậm gương.

Lối mòn cỏ nhợt mù sương,

Lòng quê đi một bước đường, một đau .

Thuyền quyên ví biết anh hùng,

Ra tay tháo cũi, sổ lồng như chơi !

Song thu đã khép cánh ngoài,

Tai còn đồng vọng mấy lời sắt đanh.

Nghĩ người thôi lại nghĩ mình,

Cám lòng chua xót, nhạt tình chơ vơ .

Những là lần lữa nắng mưa,

Kiếp phong trần biết bao giờ mới thôi ?

Đánh liều nhắn một hai lời,

Nhờ tay tế độ vớt người trầm luân.

Đem người giẩy xuống giếng khơi,
Nói rồi, rồi lại ăn lời được ngay !

Thôi đà mắc lận thì thôi !
Đi đâu chẳng biết con người Sở Khanh?
Bạc tình, nổi tiếng lầu xanh,
Một tay chôn biết mấy cành phù dung !
Hà Nội, 10/7/2015

• J.B Nguyễn Hữu Vinh

• nguyenhuuvinh's blog

11/07/2015

Lãnh đạo Mỹ “lẩy Kiều” rất hóm hỉnh

Tô Văn Trường

Bài phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden tổ chức chiêu đãi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tối 7/7/2015 tại Bộ Ngoại giao Mỹ đã hay nhưng ông còn làm người nghe ngạc nhiên hơn khi bất ngờ “bỏ bom” bằng lẩy Kiều:

“Trời còn để có hôm nay

Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời”

 (Nguyên văn lời ông Joseph Biden: Thank heaven we are here today. To see the sun through parting fog and clouds)

 

Với ngữ cảnh của mối quan hệ Việt – Mỹ hiện nay, có thể ngầm hiểu thế này: “Trời còn để có hôm nay”: để có được cuộc hạnh ngộ hôm nay là nhờ ơn chúa. “Mây tan đầu ngõ”: mối nghi ngại giữa hai bên đã không còn (tan đi); “Vén mây giữa trời”: mối quan hệ (Việt -Mỹ) sẽ phát triển lên tầm cao mới.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thất bại của người Mỹ trong cuộc chiến tranh Việt Nam là họ không hiểu văn hóa của ta (văn hóa Việt). Có lẽ vì thế, mà các nhà lãnh đạo Mỹ sau này đã bỏ công nghiên cứu rất kỹ điểm yếu này. Thật bất ngờ, khi họ dùng thơ Việt với hàm ý sâu rộng của đại thi hào Nguyễn Du, để biểu tả mối quan hệ Việt – Mỹ, vừa đúng, vừa sâu sắc lại hóm hỉnh ra phết!

Đây không phải là lần đầu tiên lãnh đạo nước Mỹ lẩy Kiều. Nhớ lại trước đây khi thăm Việt Nam năm 2000, Tổng thống Mỹ Bill Clinton lẩy Kiều:

“Sen tàn cúc lại nở hoa

Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân”

Ngữ cảnh của hai câu thơ trên mà Bill Clinton sử dụng có thể ngầm hiểu “sen tàn”: chiến tranh đã qua đi; “ cúc lại nở hoa”: mối quan hệ (Mỹ – Việt) lại khôi phục; “sầu dài”: thời đen tối trong quan hệ, nên gác lại (gác lại quả khứ); “ngày ngắn đông đà sang xuân”: hiện tại, đã đủ điều kiện để sang trang mới (bình thường hoá quan hệ hai nước).

Bàn về lẩy Kiều của Phó Tổng thống Joseph Biden, người bạn gửi cho tôi mấy lời bình của “Mao Tôn Cương thời @” như sau:

– Bộ Ngoại giao Mỹ nói riêng và phía Mỹ nói chung đã chuẩn bị rất kỹ nội dung đón tiếp vị lãnh đạo cao nhất Việt Nam lần đầu tiên thăm chính thức Mỹ sau 20 năm bình thường hóa quan hệ hai nước. Chuẩn bị kỹ đến mức đã tìm chọn kho tàng văn học cổ điển Việt Nam để dẫn ra hai câu thơ của Đại thi hào Nguyễn Du viết về đoạn “tái hợp giữa nàng Kiều và chàng Kim” sau 15 năm xa cách, rất phù hợp với quan hệ Mỹ – Việt hiện nay. Đây đúng là câu “bói Kiều” tuyệt vời của ông Phó Tổng thống Joseph Biden.

– Hỏi trên thế giới có những chính khách nào như chính khách Mỹ đã am hiểu và sử dụng điển tích văn học cổ điển của một quốc gia xa xôi nửa vòng Trái Đất để nói về quan hệ quốc tế đương đại? Quả là tuyệt vời, độc đáo tới mức không tiền khoáng hậu.

– Ý nghĩa của hai câu Kiều mà ông Joseph Biden đã lẩy quá hay, quá chuẩn đối với quan hệ Việt – Mỹ hiện nay. Tuy bản dịch tiếng Anh rất sát ý nhưng vẫn chưa lột tả được nghĩa đen và nghĩa bóng của hai câu Kiều này.

“Trời còn để có hôm nay”

Đáng lẽ chàng Kim và nàng Kiều đã hết cơ hội tái ngộ rồi, nhưng “ơn Trời” đã tạo ra cơ hội “hôm nay” để họ “tái hợp” và để họ:

“Tan sương đầu ngõ, vén mây giữa trời”

Trong câu này, động từ “tan” và “vén” được Đại thi hào Nguyễn Du đặt trước tân ngữ “sương” và “mây”. Tuy chủ ngữ bị “ẩn” nhưng không khó nhận ra chủ ngữ chính là chàng Kim và nàng Kiều. Trời đã tạo cơ hội cho họ “tái hợp” thì họ sẽ phải chủ động “làm tan sương” và “vén mây mù” để trông thấy vầng dương. Nếu như Nguyễn Du chuyển câu thơ này sang dạng “bị động”, động từ đứng sau tân ngữ thì “sương sẽ tự tan”, mây sẽ tự dãn” , nếu vậy cuộc “tái hợp” của đôi trai tài gái sắc Kim Kiều sẽ nhạt nhẽo tầm thường hẳn đi. Cái hay, cái thâm thúy của Nguyễn Du là ở câu thơ này.

– Trở lại quan hệ Việt – Mỹ, nếu ứng vào câu “bói Kiều” này, khi Ông Trời đã tạo cơ hội cho lãnh đạo cấp cao hai nước “còn có dịp gặp nhau hôm nay”, thì hai bên phải chủ động làm “tan sương mù” và “vén mây đen” lâu nay vẫn phủ bóng lên quan hệ hai nước, có như vậy cả hai bên mới nhìn thấy Mặt trời sáng tỏ, quan hệ song phương mới phát triển được. Rõ ràng, tương lai thuộc về trách nhiệm của cả hai bên. Tiếng vỗ tay chỉ phát ra khi hai bàn tay vỗ vào nhau.

– Ông Biden chắc đã biết hai câu Kiều tiếp theo hai câu mà ông đã “lẩy”:

“Hoa tàn mà lại thêm tươi
Trăng tàn mà lại hơn mười rằm xưa” 

Không chỉ ông Biden và các bạn Mỹ, mà chúng tôi những người Việt Nam yêu hòa bình đều mong muốn quan hệ Việt – Mỹ sẽ phát triển như vậy. Cầu mong Trời Phật phù hộ cho ý nguyện chung của chúng ta.

Ngẫm suy lời bàn của Mao Tôn Cương thời @ tôi lại nhớ đến Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng xuất thân từ Khoa Ngữ văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội chắc chắn ông am hiểu về Truyện Kiều và cũng đã từng lẩy Kiều khi nhậm chức Chủ tịch Quốc hội khóa XII bằng câu thơ:

“Nghĩ mình phận mỏng cánh chuồn

 Khuôn xanh biết có vuông tròn mà hay”

Trong ngữ cảnh đó có thể hiểu là cách biểu cảm tính “khiêm tốn”, “khiêm nhường”, nhưng có nhiều ẩn ý nếu đọc tiếp câu thứ hai: “khuôn xanh biết có vuông tròn mà hay”. Ở đây “khuôn xanh” nên hiểu là vị trí Chủ tịch Quốc hội mà ông đảm nhiệm cũng rất thâm thúy!?

Báo chí trong và ngoài nước đã tường thuật chi tiết kết quả chuyến viếng thăm nước Mỹ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng rất đáng ghi nhận. Nhiều người nhận xét ông Trọng đã phải gắng và luyện nhiều để có thái độ tự tin trước cuộc gặp Tổng thống, Phó Tổng thống và nói chuyện tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) tại Washington DC, v.v.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dẫn câu nói của Tổng thống Theodore Roosevelt: “Có lòng tin là đã đi được nửa đường” để bày tỏ lạc quan về tương lai quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ. Đây cũng là cách biểu cảm khá đối xứng về văn hóa. Ông Trọng dùng luôn câu của một người Mỹ lập quốc để đối đáp với ý tứ văn chương của đại thi hào Nguyễn Du, cả hai đều vĩ đại, đều có nhân văn cao, và nói như ông Nguyễn Phú Trọng lại còn tỏ ra mình hiểu biết người Mỹ, cũng như đối tác của ông biết quí trọng Việt Nam vậy.

Tuy nhiên, vẫn tiếc ông Nguyễn Phú Trọng đã bỏ lỡ cơ hội mang sở học của mình để đối đáp khi nghe Phó Tổng thống Mỹ lẩy Kiều. Giá như ông Trọng nhạy bén thể hiện kiến thức văn hóa Việt đối lại bằng hai câu thơ:

“Cửa trời rộng mở đường mây

Hoà chào ngõ hạnh hương bay dặm phần”.

Như vậy cuộc đối thoại càng giàu ý nghĩa và đậm nét văn hóa.

Có thể khẳng định chuyến đi thăm Mỹ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng mở ra triển vọng mới, khác hẳn với việc rao giảng chủ nghĩa Mác – Lênin khi ông đi thăm Cuba năm xưa. Phải chăng ông Nguyễn Phú Trọng đã biết rút ra bài học đắt giá, đứng dậy được ngay từ chỗ ông ấy từng bị vấp ngã. Bởi vì thực tế ngày nay đã chứng minh Cuba phải xem lại đường hướng phát triển và thiết lập quan hệ ngoại giao với Mỹ sau hơn nửa thế kỷ đóng băng.

Cu Ba – Việt Nam hai nước có mối quan hệ gắn bó thủy chung cùng sát cánh “canh thức cho nhau ngủ”, nay có khả năng vẫn ngồi chung một con thuyền và cùng nhìn về một hướng.

T. V. T.

Tác giả gửi BVN.

 

Share on Google Plus

About Unknown

Bài viết này được chia sẻ bởi Unknown.