QUÁCH THOẠI (1930- 1957)
NGUYỄN THIÊN THỤ
Ông tên thật là Đoàn Thoại, sinh năm 1930 tại Huế, em ruột của Đoàn Tường, bút hiệu Lý Hoàng Phong, chủ bút tạp chí Văn Nghệ. Có lúc Quách Thoại đã ở chùa. Năm 1948,18 tuổi, ông vào Sài Gòn cộng tác với các báo Đoàn Kết, Làm Dân. Trong hai năm 1949-1950, làm Tổng thư ký tuần báo Nguồn Sống. Năm 1955, ông viết cho các báo Người Việt, Sáng Tạo, Việt Chính, Thế kỷ hai mươi. Tuổi trẻ, sống buông thả, nên ông mắc bệnh lao mà chết sớm. Ông mất ngày 7 tháng 11 năm 1957 tại Sài Gòn.
Quách Thoại làm thơ nhiều , có ba tác phẩm chưa xuất bản: Giữa Lòng Cuộc Đời; Những Bài Thơ Tình Đầu Tiên; Cờ Dân Chủ. Sau khi ông mất, quyển thơ Quách Thoại do nhà xuất bản Văn Nghệ in vào ngày 06.06.1963. Hơn 50 năm sau, tập thơ đã được Tủ sách Tiếng Quê Hương in vào năm 2013 ,với tựa đề Quách Thoại- Giữa lòng cuộc đời.
Trước 1954, ảnh hưởng Cộng sản mạnh mẽ. Sau 1954, Cộng sản lộ bộ mặt tàn bạo trong CCRD, Cải tạo Công Thương Nghiệp và Chỉnh đốn đảng khiến dân chúng và văn nghệ sĩ bất mãn và chống đối. Trong giai đoạn 1954-1957, Quách Thoại là người đầu tiên phất cao ngọn cờ tự do, dân chủ chống Cộng. Thơ ông và thơ Nguyễn Chí Thiện là hai tác phẩm mạnh mẽ nhất, sâu sắc nhất và đầy đủ nhất trong công cuộc tố cáo tội ác Cộng sản. Thơ Nguyễn Chí Thiện là bức tranh về những tù nhân bệnh tật, khốn khổ còn thơ Quách Thoại là hình ảnh những tử tội, những xác chết trong ngục tù Cộng sản.
NHỮNG BUỔI CHIỀU VIỆT NAM
Tôi đã đi trên những buổi chiều
Những buổi chiều của quá khứ
Rất cô liêu
Và mưa gió rất nhiều
Trên những buổi chiều Việt Nam
Rất thân yêu
Của ngày nay
Tôi cũng đang đi đây
Ôi con đường dài xơ xác
Lá vàng heo may
Bóng dáng xanh xao
Những em bé ăn mày
Những buổi chiều của quá khứ
Rất cô liêu
Và mưa gió rất nhiều
Trên những buổi chiều Việt Nam
Rất thân yêu
Của ngày nay
Tôi cũng đang đi đây
Ôi con đường dài xơ xác
Lá vàng heo may
Bóng dáng xanh xao
Những em bé ăn mày
Những người anh
Máu chảy cả đôi tay
Chiều chiến tranh
Những mẹ già run sợ
Vì tiếng súng cối xay
Đêm sắp tới rồi
Người ta đang giết nhau quá mê say
Tôi rất nhớ
Đến những phút chiều
Máu chảy cả đôi tay
Chiều chiến tranh
Những mẹ già run sợ
Vì tiếng súng cối xay
Đêm sắp tới rồi
Người ta đang giết nhau quá mê say
Tôi rất nhớ
Đến những phút chiều
Trên ngọn Hồng Lĩnh
Xa xa ở phía tây
Ngoài kia vùng Bắc Việt
Nơi kẻ thù tôi
Và đồng bào tôi
Đang giết nhau
Ôi còn gì đớn đau
Loang lở rồi trốn nhau
Chiều về hấp hối
Trên Nhị Hà chảy mau
Kìa Cửu Long giang cuồn cuộn máu
Giòng Hương đã đổi màu
Chiều về
Biết đâu mà nương náu
Quê hương tôi
Cờ đủ lối thay nhau
Tôi khóc đây rồi
Chiều về lạc lối
Những giây thép gai
Loài người tôi chia làm hai
Buồn hơn cả
Một tiếng thở dài
Sầu hơn cả
Một tiếng bi ai
Chiều! chiều!
Có những người đã hát
Những khúc hát hùng ca
Những lực lượng ồ ạt
Đang xây những thành núi cửa nhà
Những buổi chiều bao la
Mà hi vọng về chói lòa
Tôi úp mặt khóc òa
Vì những buổi chiều sáng quá
Cũng như những hoàng hôn đang đi qua
Ôi những buổi chiều băng giá Việt Nam
Những buổi chiều nghèo nàn
Thằng nhỏ với củ khoai lang
Da mặt mét vàng
Những cục đất sét vàng
Xơ xác lá bàng
Những buổi chiều lầm than
Trời buồn mây xám
Lang thang nẻo đường làng u uất về u ám
Những mái tranh những miếu am
Chiều nơi đô thị
Ánh sáng sao vội vàng
Sao ngỡ ngàng
Có những nàng
Những lũ người bán thân
Những vạn món hàng khiêu dâm
Những buổi chiều lỗi lầm
Mà nước Việt tôi
Phải nói với nhau âm thầm
Rằng phải gắng thương nhau
Xa xa ở phía tây
Ngoài kia vùng Bắc Việt
Nơi kẻ thù tôi
Và đồng bào tôi
Đang giết nhau
Ôi còn gì đớn đau
Loang lở rồi trốn nhau
Chiều về hấp hối
Trên Nhị Hà chảy mau
Kìa Cửu Long giang cuồn cuộn máu
Giòng Hương đã đổi màu
Chiều về
Biết đâu mà nương náu
Quê hương tôi
Cờ đủ lối thay nhau
Tôi khóc đây rồi
Chiều về lạc lối
Những giây thép gai
Loài người tôi chia làm hai
Buồn hơn cả
Một tiếng thở dài
Sầu hơn cả
Một tiếng bi ai
Chiều! chiều!
Có những người đã hát
Những khúc hát hùng ca
Những lực lượng ồ ạt
Đang xây những thành núi cửa nhà
Những buổi chiều bao la
Mà hi vọng về chói lòa
Tôi úp mặt khóc òa
Vì những buổi chiều sáng quá
Cũng như những hoàng hôn đang đi qua
Ôi những buổi chiều băng giá Việt Nam
Những buổi chiều nghèo nàn
Thằng nhỏ với củ khoai lang
Da mặt mét vàng
Những cục đất sét vàng
Xơ xác lá bàng
Những buổi chiều lầm than
Trời buồn mây xám
Lang thang nẻo đường làng u uất về u ám
Những mái tranh những miếu am
Chiều nơi đô thị
Ánh sáng sao vội vàng
Sao ngỡ ngàng
Có những nàng
Những lũ người bán thân
Những vạn món hàng khiêu dâm
Những buổi chiều lỗi lầm
Mà nước Việt tôi
Phải nói với nhau âm thầm
Rằng phải gắng thương nhau
Ôi những buổi chiều Việt Nam đớn đau
Hàng triệu kẻ gục đầu
Quằn quại phơi thây
Kêu gào la khóc
Trong chế độ đỏ ngầu
Hỡi ôi
Đất nước chia đôi
Nam Bắc hai đầu
Nhìn nhau mà ruột đứt
Tang thương này
Còn mãi đến bao lâu
Thôi gắng quên đi
Nỗi thảm khổ sầu
Tôi nhìn thẳng ngày mai
Dựng cao cờ chiến đấu
Vĩ đại thay trời dân chủ
Xanh xanh hi vọng một màu
Thế giới tự do cười
Hát ca giữa cuộc đời Việt Nam Á Châu. (Sđd,148-153)
Hàng triệu kẻ gục đầu
Quằn quại phơi thây
Kêu gào la khóc
Trong chế độ đỏ ngầu
Hỡi ôi
Đất nước chia đôi
Nam Bắc hai đầu
Nhìn nhau mà ruột đứt
Tang thương này
Còn mãi đến bao lâu
Thôi gắng quên đi
Nỗi thảm khổ sầu
Tôi nhìn thẳng ngày mai
Dựng cao cờ chiến đấu
Vĩ đại thay trời dân chủ
Xanh xanh hi vọng một màu
Thế giới tự do cười
Hát ca giữa cuộc đời Việt Nam Á Châu. (Sđd,148-153)
Ông có nhiều bài thơ tố cáo tội ác cộng sản đã giết tín đồ các tôn giáo, giết dân lành mà gán cho họ tội địa chủ, hay Việt gian:
PHẠM VĂN THÔNG
Anh có thấy không?
Hai chân nó trồi lên mặt đất kìa
Giữa khoảng đồng không
Anh có nhớ không?
Lúc người ta bắt nó ra ngoài đồng
Thì nó vẫn còn sống
Ðến khi nhận đầu nó xuống
Thì nó vẫn còn sống
Anh có nhớ không?
Khi người ta lấp đất lên rồi
Thì nó vẫn còn sống
Anh có hiểu không?
Khi người ta chôn nó
Thì nó vẫn còn sống
Nó vùng, nó vằng
Nó nghe, nó ngửi
Nó nhai, nó nuốt
Toàn đất là đất
Kìa, nó cử động
Ngo ngoe hai chân trong không
Tôi tưởng còn nghe nó rống
Giữa khoảng ruộng đất im lìm đồng không.
–Tôi tên Phạm Văn Thông…
– Tôi không… tôi không… tôi không…
– Mặc kệ nó, cứ nhận đầu chôn sống.
– Không! Không!
– Kệ xác nó, cứ nhận đầu chôn sống
– Ðồ lũ bay Việt Gian cả giống
– Cứ nhận đầu chôn sống.
Thì “nó “vẫn còn sống: Phạm Văn Thông
Hai chân nó trồi lên mặt đất kìa
Giữa khoảng đồng không
Anh có nhớ không?
Lúc người ta bắt nó ra ngoài đồng
Thì nó vẫn còn sống
Ðến khi nhận đầu nó xuống
Thì nó vẫn còn sống
Anh có nhớ không?
Khi người ta lấp đất lên rồi
Thì nó vẫn còn sống
Anh có hiểu không?
Khi người ta chôn nó
Thì nó vẫn còn sống
Nó vùng, nó vằng
Nó nghe, nó ngửi
Nó nhai, nó nuốt
Toàn đất là đất
Kìa, nó cử động
Ngo ngoe hai chân trong không
Tôi tưởng còn nghe nó rống
Giữa khoảng ruộng đất im lìm đồng không.
–Tôi tên Phạm Văn Thông…
– Tôi không… tôi không… tôi không…
– Mặc kệ nó, cứ nhận đầu chôn sống.
– Không! Không!
– Kệ xác nó, cứ nhận đầu chôn sống
– Ðồ lũ bay Việt Gian cả giống
– Cứ nhận đầu chôn sống.
Thì “nó “vẫn còn sống: Phạm Văn Thông
( Giữa Lòng Cuộc Ðời -trang 160)
NGƯỜI EM GÁI
Ôi tôi có một người em gái
Tuổi mới mười lăm
Mà tôi vẫn quá thương yêu
Đã chết một chiều rất cô liêu
Bên cạnh những thây ma
Trên cánh đồng hoang giặc giã
Người cháy thiêu
Mà tôi đã tìm thấy xác
Và tôi than:
“Phải chăng đây người em gái mà tôi vốn quá thương yêu?”
Cánh đồng bỗng trả lời:
“Phải rồi lúc bị chém
Máu chảy rất nhiều
Phải rồi trước khi chết
Cô ta chắp tay ngó lên mặt trời chiều
Phải rồi lúc bị chặt đầu
Trước sau cô ta không nói được một điều
Mà thưa ông người bắt cô ta thì rất nhiều
Mà thưa ông người cầm dao thì rất nhiều
Mà thưa ông người đọc bản án thì rất nhiều
Mà thưa ông người tán thưởng cũng rất nhiều
Mà thưa ông người cắt cổ cũng rất nhiều
Mà thưa ông người hỏa thiêu cũng rất nhiều
Mà thưa ông, ông có hiểu những người đó
Là ai không để mà tính liệu
Vì đến lượt ông rồi ông cũng sẽ bị chúng nó thủ tiêu
Thưa ông tôi xin nhắc lại
Trước khi chết cô ta chắp tay
Ngó lên mặt trời chiều
Và lúc bị chặt đầu
Trước sau cô ta không nói được một điều.”
( Giữa Lòng Cuộc Ðời 1962–trang 157 )
Ôi tôi có một người em gái
Tuổi mới mười lăm
Mà tôi vẫn quá thương yêu
Đã chết một chiều rất cô liêu
Bên cạnh những thây ma
Trên cánh đồng hoang giặc giã
Người cháy thiêu
Mà tôi đã tìm thấy xác
Và tôi than:
“Phải chăng đây người em gái mà tôi vốn quá thương yêu?”
Cánh đồng bỗng trả lời:
“Phải rồi lúc bị chém
Máu chảy rất nhiều
Phải rồi trước khi chết
Cô ta chắp tay ngó lên mặt trời chiều
Phải rồi lúc bị chặt đầu
Trước sau cô ta không nói được một điều
Mà thưa ông người bắt cô ta thì rất nhiều
Mà thưa ông người cầm dao thì rất nhiều
Mà thưa ông người đọc bản án thì rất nhiều
Mà thưa ông người tán thưởng cũng rất nhiều
Mà thưa ông người cắt cổ cũng rất nhiều
Mà thưa ông người hỏa thiêu cũng rất nhiều
Mà thưa ông, ông có hiểu những người đó
Là ai không để mà tính liệu
Vì đến lượt ông rồi ông cũng sẽ bị chúng nó thủ tiêu
Thưa ông tôi xin nhắc lại
Trước khi chết cô ta chắp tay
Ngó lên mặt trời chiều
Và lúc bị chặt đầu
Trước sau cô ta không nói được một điều.”
( Giữa Lòng Cuộc Ðời 1962–trang 157 )
KHẨU CUNG
Thôi các ông đừng đánh tôi nữa
Ðể rồi tôi xin khai rõ
À tôi có nhớ cái Bà Phước đó
Cái bà thường hay mặc áo thụng trắng
Và đi đôi giầy đen
Với lại ngồi đâu một mình
Thường hay đan len
Và trong câu chuyện thường ngợi khen Ðức Chúa Trời
À tôi còn nhớ
Lúc tôi đứng trước mặt bà ta
Thì bà ta quỳ xuống chắp tay cầu nguyện
Tôi hét lớn con mẹ này mày nói gì huyên thuyên
Và tôi đâm một dao lút xuyên.
( Giữa Lòng Cuộc Ðời -trang 162)
Thôi các ông đừng đánh tôi nữa
Ðể rồi tôi xin khai rõ
À tôi có nhớ cái Bà Phước đó
Cái bà thường hay mặc áo thụng trắng
Và đi đôi giầy đen
Với lại ngồi đâu một mình
Thường hay đan len
Và trong câu chuyện thường ngợi khen Ðức Chúa Trời
À tôi còn nhớ
Lúc tôi đứng trước mặt bà ta
Thì bà ta quỳ xuống chắp tay cầu nguyện
Tôi hét lớn con mẹ này mày nói gì huyên thuyên
Và tôi đâm một dao lút xuyên.
( Giữa Lòng Cuộc Ðời -trang 162)
NƯỚC
Người ta gọi tôi là địa chủ
Đây một lũ người tự xưng là cùng đinh
Đem bắt trói tôi vào một cột đình
Đã hai ngày qua tôi vẫn làm thinh
Nhưng đến trưa nay tôi bỗng hoảng kinh
Số là tôi khát nước lắm rồi
Ôi chao, tôi ước ao tôi ao ước
Và không thể cầm lòng tự cao
Tôi kêu :“Hãy cho tôi nước, nước, nước!”
Tôi bỗng nghe một tiếng trả lời :“Được!”
Rồi một kẻ đi đến rất chậm bước
Lúc đứng gần sau lưng tôi, nó nói thỏ thẻ :
“Hãy hả họng cho tao đổ, tội nghiệp đồ chết khát!”
Tôi cảm động nhắm mắt run run hả họng khô rát
Nó hắt ngay vào một nắm cát!
(Giữa lòng cuộc đời, Tạp chí Văn nghệ xuất bản, Sài Gòn, 1962
Quách Thoại đã hô hào phe dân chủ hãy đứng dậy:
Đến lúc phải tỉnh thức
Không còn được mê ngủ
Đến lúc phải đứng dậy
Phải đứng dậy đầy đủ
Hỡi các lực lượng dân chủ
Chúng ta phải gây lại sức mạnh hùng cường
Vì độc tài thì vô lượng
Âm mưu, lý thuyết, tổ chức, thủ đoạn
Hành động thì dã man vô lường
Ôi chao đau thương không thể tưởng
Hỡi các lực lượng dân chủ
Hãy thận trọng đoàn kết và dũng mãnh lên đường.
(Hỡi Các Lực Lượng Dân Chủ)
CỜ DÂN CHỦ
Hãy hớp lấy màu xanh cùng ánh đỏ
Hãy ôm đầy sức sống cả hai tay
Hãy uống âm thanh từng mỗi phút giây
Hãy đi đến mặt trời đang đứng đó
Chúng ta mở cả trăm ngàn cửa ngõ
Gặp nhau đây hàng triệu mặt con người
Bởi quá vui nên hét lớn ta cười
Giờ cách mạng hôm nay vừa điểm
Ta nhìn lên trời tự do hiển hiện
Đường tương lai gió thổi lá cờ bay
Ôi ! lá cờ dân chủ mến thương thay
Qua thế kỷ lẩm than giờ mới thấy
Ta sùng kính, trời ơi là biết mấy
Suốt trăm năm nô lệ cúi đầu đi
Hồn tin tưởng biết đâu tìm chí hướng
Ta ngưỡng vọng hôm nay trời lý tưởng
Ngát màu xanh, xanh thắm của yêu đương
Rực bình minh rạng rỡ ánh thiên đường
Đêm gục chết theo với thời quá khứ
Ta bước tới nắng tương lai đầy ứ
Phố lớn cười đại lộ hát nghênh ngang
Xã hội đi về, vũ trụ rộn ràng
Nhà mới dựng, gỗ ngói còn thơm lắm.
Ai mới kẽ chữ Việtnam tươi thắm
Lên trên tường, trên bảng với trên tim
Trên linh hồn giữa náo động trong im lìm
Tình yêu nước chao ôi là sâu kín
Là đậm đà như trái cây muồi chín
Là thiết tha như tình ái người yêu
Ta bước lên đau khổ ngả nghiêng xiêu
Hạnh phúc dựng theo những làng xóm mới
Ôi ! Kiến thiết những tài nguyên mới tới
Bàn tay anh bàn tay chị, tay tôi
Vui gì hơn khi phá xẻ núi đồi
Lưỡi cày bén xới đất hồng tươi tốt
Ta tin tưởng ở đường ta then chốt
Vạch chông gai đi đến giữa thành công
Bởi hôm nay ta gieo mạ cấy trồng
Lúa hứa chắc một ngày mai no ấm
Ta hét lớn lay không gian chuyển sấm
Phá sạch tan sầu hận một đời qua
Ta tiến lên kìa ánh sáng chói lòa
Đường rộng mở thênh thang trời dân chủ
Ôi ! Tự do thật vô cùng quyến rũ .
( Sáng Tạo số 3, tháng 12, 1956,tr.15.)
(Trich VIỆT NAM VĂN HỌC SỬ TOÀN THƯ của Nguyễn Thiên Thụ- sẽ xuất bản)
Hãy hớp lấy màu xanh cùng ánh đỏ
Hãy ôm đầy sức sống cả hai tay
Hãy uống âm thanh từng mỗi phút giây
Hãy đi đến mặt trời đang đứng đó
Chúng ta mở cả trăm ngàn cửa ngõ
Gặp nhau đây hàng triệu mặt con người
Bởi quá vui nên hét lớn ta cười
Giờ cách mạng hôm nay vừa điểm
Ta nhìn lên trời tự do hiển hiện
Đường tương lai gió thổi lá cờ bay
Ôi ! lá cờ dân chủ mến thương thay
Qua thế kỷ lẩm than giờ mới thấy
Ta sùng kính, trời ơi là biết mấy
Suốt trăm năm nô lệ cúi đầu đi
Hồn tin tưởng biết đâu tìm chí hướng
Ta ngưỡng vọng hôm nay trời lý tưởng
Ngát màu xanh, xanh thắm của yêu đương
Rực bình minh rạng rỡ ánh thiên đường
Đêm gục chết theo với thời quá khứ
Ta bước tới nắng tương lai đầy ứ
Phố lớn cười đại lộ hát nghênh ngang
Xã hội đi về, vũ trụ rộn ràng
Nhà mới dựng, gỗ ngói còn thơm lắm.
Ai mới kẽ chữ Việtnam tươi thắm
Lên trên tường, trên bảng với trên tim
Trên linh hồn giữa náo động trong im lìm
Tình yêu nước chao ôi là sâu kín
Là đậm đà như trái cây muồi chín
Là thiết tha như tình ái người yêu
Ta bước lên đau khổ ngả nghiêng xiêu
Hạnh phúc dựng theo những làng xóm mới
Ôi ! Kiến thiết những tài nguyên mới tới
Bàn tay anh bàn tay chị, tay tôi
Vui gì hơn khi phá xẻ núi đồi
Lưỡi cày bén xới đất hồng tươi tốt
Ta tin tưởng ở đường ta then chốt
Vạch chông gai đi đến giữa thành công
Bởi hôm nay ta gieo mạ cấy trồng
Lúa hứa chắc một ngày mai no ấm
Ta hét lớn lay không gian chuyển sấm
Phá sạch tan sầu hận một đời qua
Ta tiến lên kìa ánh sáng chói lòa
Đường rộng mở thênh thang trời dân chủ
Ôi ! Tự do thật vô cùng quyến rũ .
( Sáng Tạo số 3, tháng 12, 1956,tr.15.)
(Trich VIỆT NAM VĂN HỌC SỬ TOÀN THƯ của Nguyễn Thiên Thụ- sẽ xuất bản)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét